Szkoła Podstawowa nr 8 im. Stanisława Staszica

W zachowanej do dziś kronice szkolnej założonej w 1886 r. znajduje się zapisana w języku niemieckim informacja o dostrzeżeniu potrzeby utworzenia szkoły w gminie Ligota (niem. Elgoth). Było to w roku 1879.

W tym czasie Ligotę zamieszkiwało około 35 rodzin, w których wychowywało się 200 dzieci. Część z nich uczęszczała do szkoły w Piotrowicach. Tereny gminy stanowiły w większości własność księcia pszczyńskiego, dlatego pokrył on 2/3 kosztów budowy nowej szkoły. Plac pod jej budowę zakupiła gmina od Karola Kosteckiego.

1 maja 1881 r. jeden nauczyciel rozpoczął pracę ze 105 dziećmi w trzyklasowej szkole. Nadzór nad nią sprawował Inspektorat Szkolny w Mikołowie.

Kiedy w roku szkolnym 1910/11 społeczność szkolna liczyła 11 nauczycieli oraz 874 uczniów, zaczęto budować trzeci gmach. Uroczyste poświęcenie nastąpiło 14 października 1912 r. Zapis z 1914 r. mówi o prowadzeniu szkoły gospodarstwa domowego i robót ręcznych. Do interesujących należy następująca wzmianka z 1915 roku: spośród 1004 dzieci, 154 mówi w języku niemieckim, 718 w języku polskim, a 132 uważa się za dwujęzyczne.

W okresie I wojny światowej szkoła współpracowała z klasztorem Franciszkanów w Panewnikach w zakresie świadczenia pomocy najbiedniejszym uczniom.

Ze względu na brak dokumentacji z lat dwudziestych nie można podać wiadomości na temat organizowania szkoły polskiej po odzyskaniu niepodległości.

W protokole z działalności szkoły w roku szkolnym 1929/1930 zanotowano, że w latach 1927-1930 nauczyciele i uczniowie zebrali pieniądze, z których ufundowali sztandar szkoły. W roku 1930 nauka odbywała się w trzech obiektach przy ulicy Hetmańskiej 1, 8, 10, gdzie w 16 salach prowadzono 20 oddziałów, do których uczęszczało 842 dzieci. Szkołę otaczały dwa ogrody o obszarze 1000 m2 , jeden z nich to ogród doświadczalny dla uczniów.

Budynek przy ulicy Hetmańskiej 10 należący do Publicznej Szkoły Powszechnej nr 30 im. Stanisława Staszica w Katowicach IV odstąpiono na podstawie zarządzenia Wojewody Śląskiego z dn. 22 września 1934 r. Publicznej Szkole Powszechnej nr 31. Dopiero 26 stycznia 1939 roku ta szkoła przeniosła się do nowej siedziby w pobliże dworca kolejowego w Ligocie.

Lata międzywojenne to okres nie tylko szerzenia oświaty na tym terenie, ale również działalność kulturalna i społeczna placówki. Na terenie szkoły działało prężnie kółko krajoznawcze, Kasa Oszczędności, drużyna harcerska, która w czasie wakacji organizowała grupy jordanowskie. Uczniowie wyjeżdżali na wycieczki, brali udział w zawodach sportowych, modelarskich. Uczestniczyli w akcjach charytatywnych, roztaczali opiekę nad pobliskim pomnikiem Powstańca Śląskiego. W każdą niedzielę i święta dziatwa szkolna pod opieką nauczycieli udawała się do kościoła parafialnego w Panewnikach na nabożeństwo szkolne, organizowane były również rekolekcje.

Podkreślić należy szczególną postawę społecznikowską nauczycieli i ich zaangażowanie w krzewienie polskości. To oni działali w licznych towarzystwach, np. Związku Powstańców Śląskich, wygłaszali dla społeczności lokalnej referaty oświatowe o ogromnym ładunku patriotycznym, organizowali przedstawienia teatralne, urządzali obchody narodowe, koncerty, wieczornice. Byli ludźmi wrażliwymi i otwartymi na potrzeby społeczne i dlatego fundusze zdobyte np. z wystawienia spektakli teatralnych przeznaczali dla bezrobotnych mieszkańców Ligoty i ubogich dzieci.

Niezwykle uroczyście obchodzono 15-lecie Szkoły Polskiej na Górnym Śląsku w dniach 6-8 czerwca 1937 roku. Z tej okazji Odbyła się akademia w Domu Pątniczym przy Klasztorze Franciszkanów, a także lekcje pokazowe dla rodziców, wystawy, wycieczki, zawody sportowe oraz ognisko harcerskie.

Imprezy organizowane przez szkołę były wielokrotnie nagłaśniane w prasie lokalnej, np. 15 grudnia 1936 r. ukazała się notatka prasowa na temat urządzonej staraniem kierownictwa szkoły im. Stanisława Staszica wieczornicy w sali Domu Związkowego.

Kiedy pojawiło się widmo II wojny światowej dla uczniów klas 6-8 zostało zorganizowane szkolenie wojskowe, na którym doskonalono strzelanie z broni małokalibrowej, tym samym przygotowywano młodzież do obrony ojczyzny.

Na kartach kroniki nie utrwalono dziejów szkoły w okresie wojny obronnej 1939 roku i hitlerowskiej okupacji. Z różnych jednak źródeł historycznych wynika, że na początku września 1939 r. w szkole kwaterowała kolumna sanitarna Polskiego Czerwonego Krzyża, w której służbę pełnili harcerze. Zostali oni aresztowani przez hitlerowców i osadzeni w więzieniu.

Nauczyciele tej szkoły pozostali wierni idei kształcenia i wielu z nich prowadziło dla swoich wychowanków tajne nauczanie.

Po wyzwoleniu Katowic, 20 lutego 1945 roku wznowiono zajęcia w polskiej szkole, powróciło w dużej mierze dawne grono pedagogiczne. Prowadzono nie tylko lekcje z dziećmi, ale również kursy dla dorosłych i analfabetów. W latach 1962-1964 nastąpiła rozbudowa szkoły, wzniesiono salę gimnastyczną i część łączącą oba budynki przy ulicy Hetmańskiej 8 i 10.

5 czerwca 1975 roku przywrócono szkole imię Stanisława Staszica. 19 stycznia 1977 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy Patrona Szkoły; wydarzenie to uczciło 151 rocznicę jego śmierci. W rok później, 1 czerwca 1978 roku placówka otrzymała nowy sztandar. Tymczasem wiosną 1990 roku udało się za sprawą byłej kierownik szkoły – Jadwigi Staneckiej odzyskać sztandar z okresu międzywojennego. Stanowi on dla całej społeczności szkolnej cenną pamiątkę. Nasza szkoła nawiązała współpracę ze szkołami, które noszą imię Stanisława Staszica, np. ze Szkołą Podstawową nr 1 w Brzeszczach, gdzie 16 grudnia 1985 r. odbyła się naukowa sesja dziecięca: „Stanisław Staszic – patronem szkoły, wzorem naszych postaw”. Nasi uczniowie uczestniczyli również w II Ogólnopolskim Zlocie Szkół Podstawowych noszących imię Stanisława Staszica zrzeszonych w Klubie Staszicowców z siedzibą w Poznaniu. Było to w dniach 11-12 maja 1990 r. Na terenie macierzystej placówki podjęta była próba zorganizowania Izby Regionalnej i Izby Patrona.

Powojenne dziesięciolecia, aż do schyłku XX wieku, to lata wytężonej nauki i wielu sukcesów, o czym informuje Złota Księga Absolwentów i protokoły posiedzeń rady pedagogicznej. Szkoły była nadal lokalnym ośrodkiem kultury, o czym zaświadczają zapisane w kronice imprezy oraz spotkania z ciekawymi ludźmi egionu, znanymi twórcami, pisarzami. Szkołę odwiedzali powstańcy śląscy, więźniowie Oświęcimia, żołnierze. Uczniowie spotykali się ze sławnymi twórcami literatury: G. Morcinkiem, Cz. Janczarskim, E. Niziurskim, K. Dobkiewiczową, A. Szklarskim, M. Musierowicz, H. Ożogowską, E. Brylem, Centkiewiczami. Rywalizowali ze sobą i innymi szkołami w konkursach czytelniczych, recytatorskich, rozgrywkach szachowych, szermierki, piłki ręcznej, nożnej, turniejach turystyczno – krajoznawczych, a później olimpiadach przedmiotowych. Prowadzili amatorskie koło teatralne i spółdzielnię uczniowska „Skarbek”.

Od roku szkolnego 1999/2000 nasza placówka oświatowa funkcjonuje jako Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 22, na który składa się Szkoła Podstawowa nr 8 i Gimnazjum nr 22 z Oddziałami Integracyjnymi. Centralną siedzibą szkoły jest budynek przy ulicy Hetmańskiej 8. W najstarszym obiekcie szkolnym przy ulicy Hetmańskiej 1 mieści się obecnie urząd pocztowy i klub seniora, zaś gmach przy ulicy Hetmańskiej 10 został u schyłku lat osiemdziesiątych częściowo wyburzony na skutek zniszczeń spowodowanych szkodami górniczymi.

Wiosną roku 2005 Gimnazjum nr22 z Oddziałami Integracyjnymi uroczyście nadano imię Stanisława Staszica. Ta istotna dla naszego gimnazjum chwila uwieczniona została na licznych fotografiach, które obejrzeć można w holu naszej szkoły.

Przez 16 lat naszą szkoła było właśnie gimnazjum. To tutaj uczniowie i nauczyciele pogłębiali swoją wiedzę i umiejętności, odnosili sukcesy. Przez te wszystkie lata mury naszego gimnazjum opuściło ponad 1,5 tysiąca absolwentów, nazwiska niektórych zapisane zostały wielkimi literami w Złotej Księdze.

Decyzją nowych władz Rzeczpospolitej Polskiej 1 września 2017 roku Gimnazjum nr 22 z Oddziałami Integracyjnymi kończy swoją działalność. Oddziały II i III klasy zostaną wygaszone w kolejnych dwu latach.

Do budynku przy ulicy Hetmańskiej 8 wraca szkoła podstawowa.

Na podstawie opracowania: mgr Ewy Fatygi – Fijołek absolwentki szkoły i nauczycielki języka polskiego.